|
(لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ Уни на мудроқ, на уйқу олмайди) бу сўз уйқудан олдин бўладиган мудраш маъносини англатади. У уйқу эмас. Оят нафийнинг умумийлигини ифодалаяпти. Яъни, Аллоҳ Таолода уйқу ҳам, уйқуга олиб борадиган ёки олиб бормайдиган мудраш ҳам йўқ.
(سنة ) сўзи аслида (وسنة ) бўлиб, вов ҳазф қилинган. Шунинг учун унинг таснияси (وسنان ), ҳам дейилади.
(لاَ )нинг такрорланиб келиши нафийнинг ҳар иккисига тегишли эканини ифодалайди. Яъни, бу икки сифат биргаликда бўладими, алоҳида-алоҳида бўладими, Аллоҳда йўқ. Агар ла такрорланмасдан келганида бу икки сифатнинг алоҳида-алоҳида ҳолати нафий қилинмаган бўларди, фақат биргаликдаги ҳолатигина нафий қилинган бўлиб қоларди. Яъни, У Зотни бир вақтнинг ўзида ҳам мудраш ва ҳам уйқу олмайди, деган маъно чиқиб қоларди. Аммо ояти карима
لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ
(Уни на мудроқ, на уйқу олмайди) бўлиб келяпти ва шу билан нафий мудраш ва уйқунинг алоҳида-алоҳида ҳолатига ҳам, биргаликдаги ҳолатига ҳам бир хил тегишли бўляпти. Демак, Аллоҳ Таоло уйқуга олиб борадиган мудрашдан ҳам, уйқуга олиб бормайдиган мудрашдан ҳам, уйқунинг ўзидан ҳам покдир.
(لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ самовот ва ердаги бор нарсалар Унингдир) яъни, Аллоҳ Таоло ҳамма нарсанинг, осмонлару ернинг ҳам, улар ичидаги нарсаларнинг ҳам, улар орасидаги нарсаларнинг ҳам эгасидир. Унингдир дегани, Унинг мулкидир, деганидир.
Бу ердаги (ما ) сўзи Аллоҳ Таоло осмонлару улардаги нарсаларнинг ва ернинг эгасимикин ёки осмонлару улардаги нарсаларнинг ҳамда еру ундаги нарсаларнинг эгасимикин, деган англашилмовчиликни бартараф этиш учун такрорланяпти. Агар бу сўз такрорланмаганида Аллоҳ Таоло осмонлару улардаги нарсаларнинг ва ернинг Эгасидир, деган маъно чиқиб қолган бўларди. Унинг такрорланиши билан Аллоҳ Таолонинг осмонлару ернинг ҳамда осмонлару ердаги нарсаларнинг Эгаси экани англашиляпти.
Оят Аллоҳ Таоло осмонлару ернинг ҳамда улардаги нарсалару кимсаларнинг эгасидир, деган маънони англатади, дедик. Ҳолбуки, бу ердаги (ما ) сўзи фақат ақлсиз нарсаларга нисбатангина қўлланади. Бундай дейишимизнинг икки сабаби бор:
113-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232